Τι συμβαίνει με τα φορτηγά; Ένας παραμελημένος κλάδος

Με την ανακάλυψη και το θαύμα της πτήσης, το μέγεθος κάποιων φορτηγών πλοίων/κρουαζιερόπλοιων που από μόνο του προκαλεί δέος και την ταχεία τεχνολογική εξέλιξη των ιδιωτικής χρήσης οχημάτων, η ανάπτυξη του κλάδου των φορτηγών έχει κάπως παραμεληθεί. Οι περισσότεροι άνθρωποι, πέρα από το να απολαμβάνουν τον ήχο της κόρνας του φορτηγού ή να εκνευρίζονται όταν μένουν κολλημένοι πίσω από ένα φορτηγό στον αυτοκινητόδρομο, δεν δίνουν μεγάλη προσοχή στις αλλαγές που σημειώνονται. Ενώ οι άλλοι τρόποι μεταφοράς (φορτίων και επιβατών) έχουν βελτιωθεί ιδιαίτερα, τα φορτηγά έχουν παραμείνει σχετικά παρόμοια ως προς την ενεργειακή αποδοτικότητα και την εμφάνιση τα τελευταία 40 χρόνια, αλλά πρόσφατα άρχισαν να δείχνουν σημάδια ζωής.

Η σημασία του κλάδου των φορτηγών δεν πρέπει να υποτιμάται. Τα φορτηγά είναι, μάλιστα, τόσο κρίσιμα για την οικονομία και την επιβίωσή μας, ώστε μια και μόνο εβδομάδα χωρίς την παρουσία τους θα προκαλούσε κατάρρευση των ταχυδρομικών υπηρεσιών, των σούπερ μάρκετ, των φαρμακείων και των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων, αφήνοντάς μας σε κατάσταση χάους.

Για να τεθεί το θέμα στις σωστές του διαστάσεις, τα φορτηγά ευθύνονται χοντρικά για το 75% των παραδόσεων φορτίων εντός της ΕΕ και για το 90% της αξίας των φορτίων (ACEA, 2015). Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τα φορτηγά καταναλώνουν περίπου το 12% των καυσίμων, παρότι σε εθνικό επίπεδο υπάρχει σχεδόν ένα ιδιωτικής χρήσης όχημα ανά πολίτη. Επιπλέον, οι αριθμοί τόσο των πωλήσεων όσο και της παραγωγής φορτηγών είναι σχετικά σταθεροί στην ΕΕ και τη Βόρεια Αμερική και μάλιστα αυξάνονται σε βασικές αγορές, όπως η Βραζιλία, η Ινδία, η Κίνα και η Νοτιοανατολική Ασία. Στην πραγματικότητα, το Βιετνάμ αναμένεται να διπλασιάσει τις πωλήσεις φορτηγών του μέχρι το 2020, ενώ η Τουρκία και η Ινδονησία είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες και οι μεγαλύτερες αγορές φορτηγών εκτός των ανεπτυγμένων περιοχών και των περιοχών BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) (PwC, 2014).

Ποσοστό περιοχών που ευθύνονται για τις πωλήσεις φορτηγών (PwC, 2014)

Η διαχείριση και διακίνηση των φορτηγών αλλάζει

Η απόσταση που καλύπτεται για τις περισσότερες παραδόσεις φορτίων έχει επίσης επηρεαστεί στη σύγχρονη εποχή. Η άνοδος εταιρειών όπως οι Amazon και eBay κάνουν τους καταναλωτές να ορμούν στις ηλεκτρονικές αγορές αντί να επισκέπτονται καταστήματα ή εμπορικά κέντρα. Σε σύγκριση με τον κλάδο των φορτηγών τον 20ο αιώνα, όπου τα φορτία παραδίδονταν συχνά μεταξύ χωρών, το 85% των φορτίων σήμερα παραδίδονται σε απόσταση μόλις 150 χλμ. ή μικρότερη (ACEA, 2015). Για τον λόγο αυτό, οι ενδιαφερόμενοι στο πεδίο της διαχείρισης και διακίνησης ή της μεταφοράς πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τις αλλαγές στο μέγεθος και την αποδοτικότητα των φορτηγών, προκειμένου να χειρίζονται τα φορτία στις αστικές περιοχές και σε μικρότερες αποστάσεις πιο οικονομικά.

Λόγω της αύξησης των παραδοτέων καθώς και της αξίας των φορτίων, η βελτίωση της διαχείρισης και διακίνησης και η διασφάλιση της οικολογικής πτυχής των φορτηγών γίνεται θέμα ύψιστης σημασίας. Πολλές χώρες έχουν επίσης καθιερώσει αυστηρότερα όρια εκπομπών, τα οποία επηρεάζουν σημαντικά το μέλλον του κλάδου των φορτηγών. Τούτου λεχθέντος, ας δούμε κάποιες από τις βασικές εξελίξεις και μετακινήσεις στον κλάδο των φορτηγών που έχουν σημειωθεί πρόσφατα ή σημειώνονται σήμερα.

Ποια θα είναι η όψη του κλάδου σε 10 χρόνια;

Ας ξεκινήσουμε με το έργο SARTRE της Volvo, που περιλαμβάνει την ανάπτυξη του επονομαζόμενου «οδικού τρένου». Τι είναι ακριβώς το οδικό τρένο; Πρόκειται για μια ομάδα οχημάτων που συνδέονται μέσω ασύρματων τεχνολογιών, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να ακολουθούν το ένα το άλλο αυτόνομα, ενώ ο οδηγός του οχήματος μπορεί να ασχολείται με μηνύματα e-mail ή τηλεφωνικές κλήσεις ή να τρώει κάτι. Σε αυτά τα οδικά τρένα ηγείται συνήθως ένας επαγγελματίας οδηγός φορτηγού Volvo και οι άλλοι οδηγοί μπορούν να διατηρήσουν τον έλεγχο αν θέλουν να αποχωρήσουν από το οδικό τρένο, γεγονός που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο φάσμα οφελών. Το σημαντικότερο είναι ότι αυξάνεται η αποδοτικότητα ως προς το καύσιμο, καθώς τα αυτοκίνητα οδηγούνται όλα με την ίδια ταχύτητα και εξαλείφεται η ανάγκη για επιτάχυνση. Η αντίσταση του ανέμου επίσης μειώνεται, καθώς τα οχήματα μπορούν να οδηγούνται απίστευτα κοντά το ένα στο άλλο, σε απόσταση περίπου 1 μέτρου, χωρίς να χρειάζεται να ανησυχεί κανείς για ενδεχόμενη σύγκρουση. Προφανώς, η ελευθερία να πάρει κανείς τα χέρια του από το τιμόνι, που επιτρέπει στους οδηγούς να χαλαρώσουν και να πάρουν μια ανάσα, είναι το κερασάκι στην τούρτα.

Τα οφέλη για τις εταιρείες διαχείρισης και διακίνησης είναι ακόμα περισσότερα, καθώς μπορούν να έχουν πολλά φορτηγά που ακολουθούν αυτόνομα τον επικεφαλής οδηγό, γεγονός που τους επιτρέπει να εξοικονομούν εργατικά έξοδα, καθώς και να παραδίδουν μεγαλύτερες ποσότητες φορτίων συντομότερα και με μεγαλύτερη αποδοτικότητα ως προς τα καύσιμα. Το έργο φαίνεται πολλά υποσχόμενο, καθώς έχει αντέξει έξι χρόνια ανάπτυξης και πάνω από 10.000 χλμ. δοκιμών και ζωντανών επιδείξεων σε αυτοκινητοδρόμους στην Ισπανία.

Μια άλλη βασική εξέλιξη στον κλάδο των φορτηγών που ακόμα παραμελείται σε μεγάλο βαθμό είναι τα «υπερευρέα» ελαστικά. Παρότι υπάρχουν περίπου μια δεκαετία, αυτά τα ελαστικά έχουν κατ’ εκτίμηση μερίδιο αγοράς 5-10% ανάλογα με την περιοχή. Τι είναι λοιπόν τα υπερευρέα ελαστικά; Ένα τυπικό φορτηγό αποτελείται από 16 τροχούς και τα υπερευρέα ελαστικά έχουν στόχο να περιοριστεί αυτός ο αριθμός σε 8 τροχούς. Με τη χρήση αυτών των ελαστικών, όχι μόνο περιορίζεται ο αριθμός των αντικαταστάσεων ή των επισκευών, καθώς μπορούν να αντέχουν μεγαλύτερες διαδρομές σε δυσκολότερα εδάφη, αλλά επίσης ωφελούνται η αποδοτικότητα και οι εκπομπές ρύπων του οχήματος. Με τη χρήση υπερευρέων ελαστικών, μπορεί να μειωθεί η αντίσταση κύλισης κατά περίπου 4%, το οποίο συσχετίζεται στενά με μείωση της συνολικής ενέργειας που χρησιμοποιείται ανά διαδρομή. Ωστόσο, ο σημαντικότερος παράγοντας μπορεί να είναι ότι οι ίδιοι οι οδηγοί των φορτηγών φαίνεται να προτιμούν τα ευρέα ελαστικά λόγω της αίσθησης κατά την οδήγηση. Αν ο οδηγός είναι χαρούμενος, ειδικά όταν πρέπει να διανύει μεγάλες αποστάσεις, αυτό μπορεί να είναι μόνο καλό νέο για τους κατασκευαστές πρωτότυπου εξοπλισμού.

Παρόμοια με τον κλάδο των συνδεδεμένων αυτοκινήτων, αναπτύσσεται με ταχύ ρυθμό και το συνδεδεμένο φορτηγό. Τεχνολογίες που διασφαλίζουν την ασφάλεια του οδηγού, όπως κάμερες για οπισθοπορεία ή στάθμευση, καθώς και ανίχνευση της κυκλοφορίας, υπάρχουν ήδη σε πολυάριθμα μοντέλα φορτηγών σήμερα. Ο έλεγχος πορείας σε αυτοκινητόδρομο βρίσκεται επίσης στη μέση της φάσης δοκιμών. Τα φορτηγά Daimler διεξάγουν δοκιμαστικές διαδρομές στον γερμανικό αυτοκινητόδρομο εδώ και μισό χρόνο, υπό διαφορετικές καιρικές και κυκλοφοριακές συνθήκες, με χρήση του συστήματος «Daimler Highway Pilot». Έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να αναγνωρίζει ορισμένα μοτίβα, αλλά και να αλλάζει ταχύτητες πιο αποτελεσματικά από τον οδηγό (5% λιγότερες εκπομπές ρύπων). Ο οδηγός φυσικά μπορεί να διατηρεί τον έλεγχο σε οποιοδήποτε σημείο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά αν δεν υπάρχουν τέτοιες, μπορεί να χαλαρώσει κατά τη διάρκεια των τμημάτων του ταξιδιού σε αυτοκινητόδρομο, τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής.

Τέλος, πώς σας φαίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης μακρύτερων ή μεγαλύτερων φορτηγών; Η ΕΕ έχει αυστηρούς κανονισμούς για το μέγεθος των φορτηγών στα 12,1 μέτρα περίπου, ενώ στα αντίστοιχα μεταφορικά μέσα φορτίων (τρένα και φορτηγά πλοία) επιτρέπονται εμπορευματοκιβώτια 13-15 μέτρων. Με την αύξηση του μήκους και του μεγέθους των φορτηγών όχι μόνο θα μειωνόταν η αντίσταση του ανέμου, αλλά θα μπορούσαν επίσης να μεταφέρουν μεγαλύτερες ποσότητες φορτίων, μειώνοντας έτσι τον αριθμό των διαδρομών και την ποσότητα του καυσίμου. Παρότι αυτό ενδέχεται να μην ευθυγραμμίζεται με την τάση να διανύουν τα φορτηγά μικρότερες αποστάσεις, αυτή η αύξηση στο μέγεθος του φορτίου θα μπορούσε να ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό τις διαδρομές μεταξύ χωρών.

Το μέλλον φαντάζει κάθε ημέρα πιο λαμπρό...

Όπως μπορούμε να δούμε, ο κλάδος των φορτηγών βρίσκεται στη μέση μιας τεχνολογικής επανάστασης, ακολουθώντας τα αντίστοιχα μέσα μεταφοράς μέσω αέρα και θαλάσσης και τα ιδιωτικής χρήσης μέσα χερσαίων μεταφορών. Οι αυστηροί κανονισμοί των εκπομπών ρύπων και διακυβέρνησης διασφαλίζουν μόνο ότι οι αλλαγές θα σημειωθούν γρήγορα και μπορούμε όλοι να ανυπομονούμε για να χαλαρώσουμε μια ημέρα σε ένα οδικό τρένο, κάνοντας διάλειμμα από το μακρύ ταξίδι μας όπου κι αν πηγαίνουμε.